ရွှေကူမြို့နယ်ရှိ မီးလောင်မှုများ

Myanmar Witness

၂၀၂၃ခုနှစ် ဇူလိုင်လ ၁၇ရက်တွင် အစီရင်ခံစာထုတ်ဝေသည်။

ရွာပေါင်း ၁၃ ရွာတွင် မီးလောင်မှု၊ လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုနဲ့ အစုလိုက်အပြုံလိုက်အိုးမဲ့အိမ်မဲ့ဖြစ်ခဲ့ခြင်း

အဓိကဖြစ်ရပ်အသေးစိတ်

အခင်းဖြစ်ပွားသည့်နေရာ- ကချင်ပြည်နယ်၊ ရွှေကူမြို့နယ်ရှိ ကျေးရွာ ၁၃ ရွာ

• မံဝိန်းကျေးရွာ [24.137754, 96.738591]

• စီသာကျေးရွာ [24.128808, 96.745465]

• မံနားကျေးရွာ [24.126390, 96.745613]

• တုံးကောက်ကျေးရွာ [24.136419, 96.753562]

• စီသောင်ကျေးရွာ [24.107611,96.746033]

• မံခါးကျေးရွာ [24.117149, 96.737877]

• စီမော်ကျေးရွာ [24.136141, 96.719658]

• ဟိန်ကောင်ကျေးရွာ [24.131099, 96.724823]

• စီမူကြီးကျေးရွာ [24.153250, 96.739304

• စီမူလေးကျေးရွာ [24.149589, 96.732140]

• နန့်လန်ကျေးရွာ [24.157110, 96.719063]

• နောင်လက်ကြီးကျေးရွာ [24.162870, 96.723030]

• မိုးကင့်ကျေးရွာ [24.131803, 96.711720]

ဖြစ်ပွားသည့်နေ့/အချိန်-

• ၂၀၂၃ခုနစ် မတ်လ ၂၄ ရက်မှ ၂၀၂၃ခုနစ် ဧပြီလ ၁၁ရက်

စွပ်စွဲခံရသူ(များ) နှင့်/သို့မဟုတ် ပါဝင်ပတ်သက်မှု-

• ခြေမြန်တပ်မ ၈၈

  
  

• ခြေလျင်တပ်ရင်း (ခလရ) ၁၀၊ တပ်မ ၈၈ လက်အောက်ခံ ခလရ ၇၇၊

• မြန်မာ့လေတပ် (MAF)၊

• ကချင်လွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော် (KIA)၊

• ရွှေကူပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ (PDF)

စုံစမ်းစစ်ဆေးမှု အကျဉ်းချုပ်-

ရွှေကူမြို့နယ်သည် ကချင်လွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော် (KIA)၊ ရွှေကူပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ (PDF) နှင့် စစ်တပ်တို့အကြား တိုက်ပွဲများဖြစ်ပွားနေသည့်နေရာဖြစ်ပြီး ခုခံမှုနယ်မြေတစ်ခုဖြစ်သည်။

မတ်လကုန်နှင့် ဧပြီလလယ်ပိုင်းအတွင်း ရွှေကူမြို့၌ လူမှုကွန်ယက်မီဒီယာအသုံးပြုသူများနှင့် ပြည်တွင်းမီဒီယာများက လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှု၊ ဆေးဘက်ဆိုင်ရာအဆောက်အအုံများ ဖျက်ဆီးခံရမှုနှင့် မြေပြင်တိုက်ပွဲများအပါအဝင် အဖြစ်အပျက်အများအပြားကို အစီရင်ခံခဲ့သည်။

Myanmar Witness သည် အသုံးပြုသူထုတ်ပေးသည့်အကြောင်းအရာ (UGC) ဖြင့် ကျေးရွာငါးရွာရှိ အဆောက်အဦးများ ပျက်စီးခြင်းနှင့် ဖျက်စီးခံရခြင်းများကို အပြည့်အဝ စစ်ဆေးအတည်ပြုထားသည်။

Myanmar Witness မှ ၂၀၂၃ ခုနှစ် မတ်လ ၂၄ ရက်နေ့မှ ဧပြီလ ၁၁ ရက်နေ့အထိ ရွှေကူမြို့နယ်ရှိ အခြားကျေးရွာအများအပြားတွင် ဖြစ်ပွားခဲ့သော မီးလောင်ကျွမ်းမှုအား တစ်စိတ်တစ်ပိုင်း စစ်ဆေးအတည်ပြုခဲ့သည်။

အဆိုပါ တိုက်ခိုက်မှုများကြောင့် မြို့နယ်အတွင်း အရပ်သားများသေဆုံးပြီး အိုးမဲ့အိမ်မဲ့ဖြစ်ခဲ့ရကြောင်း Myanmar Witness က စုံစမ်းစစ်ဆေးမှုများ ပြုလုပ်ခဲ့သော်လည်း ယင်းဖြစ်ရပ်များကို အတည်မပြုနိုင်သေးပေ။

ဖြစ်ရပ်၏ အဓိကအချက်အလက်များ

၂၀၂၃ ခုနှစ် မတ်လ ၂၄ ရက်နေ့တွင် ကချင်ပြည်နယ်၊ ရွှေကူမြို့နယ်တွင် မြန်မာစစ်တပ်နှင့် KIA နှင့် PDF ပူးပေါင်းတပ်ဖွဲ့တို့ တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားခဲ့သည်ဟု ဆိုထားသည်။ ၂၀၂၃ ခုနှစ် မတ်လ ၂၅ ရက်နေ့မှ ဧပြီလ ၁၁ ရက်နေ့အထိ ဆက်လက်ဖြစ်ပွားခဲ့သော အဆိုပါတိုက်ပွဲများကြောင့် မြန်မာစစ်တပ်မှ လေကြောင်းနှင့် မြေပြင်တိုက်ခိုက်မှုများကြောင့် မီးလောင်မှုများနှင့် အိုးအိမ်များ ပျက်စီးဆုံးရှုံးခဲ့ရသော ကျေးရွာပေါင်း ၁၃ ရွာရှိကြောင်း Myanmar Witness က ဖော်ထုတ်ခဲ့သည်။ အချို့ရွာများတွင် ဤကာလအတွင်း မီးလောင်မှုများစွာ ကြုံတွေ့ခဲ့ရသည်။

Myanmar Witness သည် ၂၀၂၃ ခုနှစ် မတ် ၂၄ ရက်မှ ဧပြီလ ၁၁ ရက်အတွင်း မီးလောင်မှုဖြစ်ပွားခဲ့ သော ရွှေကူမြို့နယ်ရှိကျေးရွာ ၁၃ ရွာတွင် မီးလောင်မှုများကို UGC နှင့် FIRMS အချက်အလက်များကို အသုံးပြု၍ နေရာသတ်မှတ်အတည်ပြုခြင်း အချိန်သတ်မှတ်အတည်ပြုခြင်းတို့ ပြုလုပ်ခဲ့ပါတယ်။ တိုက်ပွဲများအတွင်း ရွာ ၁၂ ရွာ ထိခိုက်ခဲ့ကြောင်း မီဒီယာရင်းမြစ်များကဆိုသော်လည်း Myanmar Witnessမှ မိုးကင့်ကျေးရွာ၌လည်း မီးလောင်ကျွမ်းမှုကို ဖော်ထုတ်နိုင်ခဲ့သည်။ ထို့ကြောင့် ကျေးရွာ ၁၃ ရွာ ထိခိုက်ခဲ့ကြောင်း ညွှန်ပြသည်။

ထို့အပြင် Myanmar Witness သည် စီသာကျေးရွာတွင် လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုဟုဆိုသော စစ်တပ်ကတိုက်ခိုက်ခဲ့သည်ဟု ရွှေကူ PDF မှာဖော်ပြထားသော အဖြစ်အပျက်ကို နေရာသတ်မှတ်အတည်ပြုခဲ့သည်။ ရွှေကူတိုက်ပွဲများကြောင့် အရပ်သားအခြေခံအဆောက်အအုံများ ထိခိုက်ခဲ့မှုများကိုဖော်ပြသော စီသာကျေးရွာတွင် လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုကြောင့် အရပ်ဘက်အခြေခံအဆောက်အအုံများ ထိခိုက်ပျက်စီးခဲ့ရကြောင်း ဖော်ပြထားသည့် ဆေးဘက်ဆိုင်ရာအဆောက်အအုံများပျက်စီးမှု မှတ်တမ်းများကို Myanmar Witness က ထပ်မံနေရာသတ်မှတ်အတည်ပြုခဲ့သည်။Myanmar Witness သည် ရွှေကူနှင့် မီးဘေးသင့်ဒေသတစ်ဝိုက်တွင် မီးလောင်မှုမဖြစ်မီ နှင့်/သို့မဟုတ် မီးလောင်နေဆဲ ကာလအတွင်း မြန်မာစစ်တပ်များရောက်ရှိနေကြောင်းဖော်ပြသည့် အကြောင်းအရာများကို ဖော်ထုတ်ထားသည်။ ၎င်းတို့ရောက်ရှိနေခြင်းကို နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ (SAC) လိုလားသော မီဒီယာချန်နယ်များမှ အပြန်အလှန်ကိုးကားထားသော တည်နေရာအချက်အလက်များနှင့် SAC စစ်သားများရှိနေခြင်းနှင့် စစ်ရေးလှုပ်ရှားမှုများရှိနေသည့် လူမှုကွန်ယက်မီဒီယာ သတင်းများကြောင့် ဆုံးဖြတ်ခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။

နောက်ခံနှင့် အကြောင်းအရာ

ရွှေကူမြို့တွင် စစ်တပ်၊ ကချင်လွတ်လပ်ရေးတပ်မတော် (KIA) နှင့် ဒေသတွင်း PDF တို့သည် ၂၀၂၁ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလတွင် စစ်တပ်ကအာဏာသိမ်းပြီးနောက်ပိုင်း တိုက်ပွဲများဖြစ်ပွားခဲ့ပြီး ၂၀၂၁ ခုနှစ် ဇွန်လအထိ မန်စီနှင့် ရွှေကူမြို့နယ်ရှိ နေရာ ၄၂ ခုမှ အရပ်သား ၆၀၀၀ ခန့် တိုက်ပွဲများကြောင့် ထွက်ပြေးတိမ်းရှောင်ခဲ့ကြောင်း မြန်မာ့ငြိမ်းချမ်းရေး စောင့်ကြည့်လေ့လာရေးအဖွဲ့က သတင်းထုတ်ပြန်ထားသည်။ ရွှေကူဒေသသည် မြန်မာနိုင်ငံရှိ ထင်ရှားသော အရေးပါသော ပဋိပက္ခနယ်မြေ ၃ ခုဖြစ်သည့် စစ်ကိုင်းတိုင်း (ခြောက်သွေ့ဇုန်)၊ ကချင်ပြည်နယ်နှင့် ရှမ်းပြည်နယ် (ပုံ ၁) တို့နှင့် ထိစပ်နေသည်။

အာဏာသိမ်းမှုမတိုင်မီက ကချင်ဒေသသည် ကာလရှည်ကြာ ပြည်တွင်းပဋိပက္ခများ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင် အဖွဲ့အစည်းများသည် နိုင်ငံတော်အပေါ် ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်နှင့် ၎င်း၏ သဘာဝအရင်းအမြစ်များကို ထိန်းချုပ်ရန် ကာလရှည်ကြာကြိုးပမ်းခဲ့ကြသည်။ အာဏာသိမ်းပြီးချိန်မှစ၍ KIA သည် စစ်ကိုင်းနှင့် မကွေးတို့ကဲ့သို့ အပူပိုင်းဒေသတွင် လက်နက်ကိုင်တော်လှန်ရေး တိုးတက်ရေးကို တက်ကြွစွာပံ့ပိုးကူညီနေသည့် တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင် အဖွဲ့များထဲမှတစ်ခုဖြစ်သည်။ အဆိုပါဒေသများတွင် PDFနှင့်စစ်တပ်အကြား တိုက်ပွဲများဖြစ်ပွားနေပြီး စစ်တပ်သည် PDF လှုပ်ရှားမှုဟု သံသယရှိသောဒေသများရှိ လူမှုအသိုင်းအဝိုင်းများကို ပစ်မှတ်ထားနေသည်ဟု ထပ်ခါတလဲလဲ အခိုင်အမာဆိုထားသည်။ အရပ်သားများကို ထိခိုက်စေသော တိုက်ခိုက်မှုများကို Myanmar Witness မှ အစီရင်ခံပြီး စုံစမ်းစစ်ဆေးမှု ပိုမိုများပြားလာပါသည်။ ဥပမာအားဖြင့် လူ ၈၀ ကျော်သေဆုံးခဲ့သည့် ဖျော်ဖြေပွဲတစ်ခုတွင် လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုကို Myanmar Witness က စုံစမ်းစစ်ဆေးခဲ့သည်။

ပုံ 1- စစ်ကိုင်းတိုင်း၊ ကချင်ပြည်နယ်နှင့် ရှမ်းပြည်နယ်တို့နှင့် နယ်နိမိတ်ချင်းထိစပ်နေသော ရွှေကူမြို့နယ် (Myanmar Witness မှဖန်တီးထားသောမြေပုံ)။

၂၀၂၃ ခုနှစ် မတ်လ ၂၄ ရက်မှ ဧပြီလ ၁၁ ရက်အတွင်း ရွှေကူမြို့၌ ပျက်စီးဆုံးရှုံးခဲ့ကြောင်း သတင်းမီဒီယာအဖွဲ့ အများအပြားက သတင်းထုတ်ပြန်ထားသည်။ နမ့်လန်ကျေးရွာတွင် ၂၀၂၃ ခုနှစ် မတ်လ ၂၄ ရက်က စစ်တပ်နှင့် ဒေသခံကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့တို့ တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားမှုကြောင့် နေအိမ်များပျက်စီးဆုံးရှုံးခဲ့သည်။ နမ့်လန်၊ မန်ဝိန်းနှင့် စီသောင်ကျေးရွာများတွင် လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှု ဖြစ်ပွားခဲ့ကြောင်း ဘီဘီစီမြန်မာပိုင်းသတင်းတွင် မတ်လ ၂၅ ရက်က ဖော်ပြထားသည်။ ၂၀၂၃ ခုနှစ် မတ်လ ၃၀ ရက်နေ့တွင် ရွှေကူမြို့နယ်ရှိ SAC မှ အင်တာနက်နှင့် ဖုန်းချိတ်ဆက်မှုများကို ဖြတ်တောက်ခဲ့ကြောင်း Khit Thit Media မှ သတင်းထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ အထူးသဖြင့် ၂၀၂၁ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလတွင် အာဏာရလာပြီးနောက် Myanmar Witness မှ ယခင်က အစီရင်ခံခဲ့သည့်အတိုင်း - စစ်တပ်ဆန့်ကျင်ရေး ဆန္ဒပြပွဲများအတွင်း ၎င်းတို့၏အတိုက်အခံများကိုချေမှုန်းရန် အင်တာနက်ပိတ်ခြင်းကို သမိုင်းအစဥ်အလာဖြင့် အသုံးပြုခဲ့သည်။ သို့သော်လည်း ဆက်သွယ်ရေးပြတ်တောက်မှုနှင့် ပတ်သက်၍ မကြာခဏအစီရင်ခံလေ့ရှိသည့် Netblocks၊ OONI နှင့် IODA ကဲ့သို့သော ပလပ်ဖောင်းများသည် အင်တာနက်ပိတ်သွားကြောင်းမဖော်ပြသောကြောင့် Myanmar Witness မှ အဆိုပါအရေးဆိုမှုများကို အတည်မပြုနိုင်ပါ။ မည်သို့ပင်ဆိုစေကာမူ ရွှေကူမီးလောင်ကျွမ်းမှုနှင့် ဆက်နွှယ်သည့် UGC သည် အနည်းငယ်ရှိသဖြင့် ဆက်သွယ်ရေးစနစ်များအပေါ် ကန့်သတ်မှုပုံစံအချို့ရှိနေသည်ဟူသော အယူအဆကို ပံ့ပိုးပေးသည်။

၂၀၂၃ ခုနှစ် မတ်လ ၃၀ ရက်နေ့မှစတင်၍ စစ်တပ်မှ အင်တာနက်ချိတ်ဆက်မှု ဖြတ်တောက်ခဲ့သည်ဟု ဆိုထားသည့်အချိန်မှစ၍ မန်ဝိန်း၊ စီသာ၊ တုံးကောက်၊ စီသောင်၊ မန်ခါး၊ စီမော်၊ နမ့်လန်နှင့် နောင်လက်ကြီး စသည့်ကျေးရွာအများအပြားကို စစ်တပ်ကတိုက်ခိုက်ခဲ့ကြောင်းသိရသည်။ မီးလောင်မှုသည် ရွှေကူမြို့နယ်ရှိကျေးရွာ ၁၂ ရွာတွင် ဖြစ်ပွားခဲ့ကြောင်း မီဒီယာများက ယေဘုယျအားဖြင့်ဖော်ပြသည်။ Myanmar Witness သည် ကြည်လင်ပြတ်သားမှုနည်းသော ဂြိုလ်တုဓာတ်ပုံများနှင့် FIRMS ကို ပိုင်းခြားစိတ်ဖြာပြီး နောက်ထပ် ခြောက်ရွာတွင်ပါဝင်သော မန်နား၊ ဟိန်ကောင်၊ စီမူကြီး၊ စီမူလေးနှင့် မိုးကင့်ကျေးရွာတို့တွင် မီးလောင်ကျွမ်းမှုကို တစ်စိတ်တစ်ပိုင်း စစ်ဆေးအတည်ပြုထားသည်။

နည်းစနစ်နှင့် ကန့်သတ်ချက်များ

Myanmar Witness ၏အသုံးပြုသောနည်းစနစ်နှင့် ဤစုံစမ်းစစ်ဆေးမှုအတွက် သီးခြားကန့်သတ်ချက်များအကြောင်း ပိုမိုလေ့လာရန် PDF ကို ဒေါင်းလုဒ်လုပ်နိုင်ပါသည်။

တည်နေရာပြမြေပုံ

ပုံ 2- ၂၀၂၃ ခုနှစ် မတ်လ ၂၄ ရက်နေ့ နှင့် ဧပြီလ ၁၁ရက်အတွင်း ရွှေကူမြို့နယ်ရှိ ကျေးရွာ ၁၃ ခုတွင် စစ်ဆေးပြီး မီးလောင်ကျွမ်းမှုပြမြေပုံ။ Datawrapper ဖြင့် ဖန်တီးထားသည်။

အဖြစ်အပျက်အချိန်ဇယား

Myanmar Witness သည် အောက်ပါတို့ကိုစစ်ဆေးနိုင်သည်-

• ၂၀၂၃ ခုနှစ် မတ်လ ၂၄ ရက်မှ ဧပြီလ ၁၁ ရက်အတွင်း အနည်းဆုံး ကျေးရွာ ၁၃ ရွာ မီး လောင်ပျက်စီးခဲ့သည်။

  
  

  - Sentinel ဂြိုလ်တုဓာတ်ပုံကို အသုံးပြု၍ ကျေးရွာများပျက်စီးသွားကြောင်း စစ်ဆေးတွေ့ရှိခဲ့သည်။

  
  

  - မီးလောင်နိုင်သည့်ရက်စွဲများကို FIRMS မှတစ်ဆင့် ဖော်ထုတ်ခဲ့ပြီး အချို့ကျေးရွာများသည် အကြိမ်ပေါင်းများစွာ တိုက်ခိုက်ခံခဲ့ရကြောင်း ညွှန်ပြခဲ့သည်။

• မီးလောင်မှုကြောင့် ရွာလေးရွာ ဆိုးဆိုးရွားရွား ထိခိုက်ခဲ့သည်။ UGC တွင် ပြသထားသည့်အတိုင်း ပျက်စီးဆုံးရှုံးမှုများသည် စီသောင်း၊ မန်ဝိန်း၊ စီသာနှင့် နောင်လက်ကြီးကျေးရွာတို့ ၌တွေ့ရှိသည်။ လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုကြောင့် မန်နားကျေးရွာတွင်လည်း အဆောက်အဦးပျက်စီးမှုအချို့ကိုလည်း စစ်ဆေးတွေ့ရှိခဲ့သည်။

• စီသာမြို့ရှိ ဆေးဘက်ဆိုင်ရာ အဆောက်အအုံဟု ယူဆရသည့် အဆောက်အအုံတစ်ခု စုံစမ်းစစ်ဆေးချိန်အတွင်း ဆိုးရွားစွာပျက်စီးခဲ့သည်။

ပုံ 3- ၂၀၂၃ ခုနှစ် မတ်လ ၂၄ ရက်နေ့မှ ဧပြီလ ၁၁ ရက်နေ့အထိ ရွှေကူမြို့နယ်တွင် ဖြစ်ပွားခဲ့သော အဖြစ်အပျက်များ။ မီးလောင်ကျွမ်းမှု ကြုံတွေ့ခဲ့သည့် သီးခြားရွာ ၁၃ ရွာအတွက် တည်နေရာနှင့် ရက်စွဲများကို အတည်ပြုရန်အတွက် Sentinel နှင့် FIRMS တို့ကို အသုံးပြုခဲ့ပါသည်။ Myanmar Witness သည် စီသာ (အနီအမှတ်အသား)ရှိ ဆေးဘက်ဆိုင်ရာအဆောက်အအုံနှင့် မန်ဝိန်း (အဖြူရောင်အမှတ်အသား)ရှိကြီးမားသောပျက်စီးမှု အပါအဝင် Sentinel (အနက်ရောင် အမှတ်အသားများ) တွင် အဆိုပြုထားသည့်နေ့များတွင် မီးလောင်မှုအများအပြားကို Myanmar Witness မှ ပထဝီဝင်အနေအထားကို သတ်မှတ်အတည်ပြုခဲ့သည်။ (အောက်ခြေညာဘက်ပုံ၏ အရင်းအမြစ် - People Defense Force - Shwegu).)

စုံစမ်းစစ်ဆေးမှုများအားလေ့လာခြင်း

FIRMS နှင့် Sentinel ကို အသုံးပြု၍ စစ်ဆေးခဲ့သော Myanmar Witness fire database ကို အသုံးပြု၍ ရွှေကူမြို့နယ်တွင် အစုလိုက်အပြုံလိုက် မီးလောင်မှုဖြစ်ပွားခဲ့ကြောင်း Myanmar Witness မှ ဖော်ထုတ်တွေ့ရှိခဲ့သည်။ ယင်းနောက် Myanmar Witness သည် ဆက်စပ် UGC နှင့် ပတ်သက်သည့် အစီရင်ခံစာများကို လူမှုကွန်ယက်မီဒီယာများနှင့် တရားဝင်မီဒီယာ အရင်းအမြစ်များမှတစ်ဆင့် စုံစမ်းဖော်ထုတ်ခဲ့ရာ ကျေးရွာငါးရွာရှိ မီးလောင်ကျွမ်းမှုနှင့် ပျက်စီးဆုံးရှုံးမှုများ၏ အကျိုးသက်ရောက်မှုကို ထပ်မံအတည်ပြုနိုင်ခဲ့သည်။

Myanmar Witness သည် UGCနှင့် အချက်အလက် အကန့်အသတ်များကြောင့် ပျက်စီးဆုံးရှုံးခဲ့သည့် အိမ်အရေအတွက်အတိအကျကို အတည်မပြုနိုင်ပါ။ အဆိုပါ မီးလောင်မှုတွင် ကျူးလွန်သူ စစ်တပ်တစ်ဦးတည်းသာ တာဝန်ရှိသည်ဟု မီဒီယာအများအပြားက ပြောဆိုကြပြီး အဆိုပါနယ်မြေအတွင်း KIA နှင့် PDF တို့နှင့် တိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားနေချိန်အတွင်း ၎င်းတို့အား ရည်ရွယ်ချက်ရှိရှိ ဖန်တီးခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ Myanmar Witness သည် အဆိုပါ အဆိုပြုချက်များကို အတည်မပြုနိုင်ပါ။ သို့သော်လည်း ရွှေကူမြို့နယ်အတွင်း မီးလောင်မှုဖြစ်ပွားမှုသည် စစ်တပ်၊ KIA နှင့် PDF တို့ကြား တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားသည့်နေရာများနှင့် ကိုက်ညီကြောင်း Myanmar Witness က အတည်ပြုသည်။

အောက်ဖော်ပြပါကဏ္ဍသည် ကျေးရွာ ၁၃ ရွာရှိ မီးလောင်ကျွမ်းမှုနှင့် ပတ်သက်သည့် အချက်အလက်များကို ဖော်ပြပေးမည်ဖြစ်သည်။ Myanmar Witness သည် မီးလောင်ကျွမ်းမှုနှင့်ဆက်စပ်၍ ဖြစ်ပွားခဲ့သောပျက်စီးဆုံးရှုံးမှုများနှင့် ဆက်စပ်နေသော UGC ကို ဖော်ထုတ်နိုင်ခဲ့ပြီး နေရာသတ်မှတ်အတည်ပြုခဲ့ပြီး(Myanmar Witness' methodology) အရ ကျေးရွာငါးရွာရှိ မီးလောင်မှုများအား အပြည့်အ၀စိစစ်နိုင်သည်ဟု အမျိုးအစားခွဲခြားထားသည်။ ကျန်ကျေးရွာများရှိ အဖြစ်အပျက်များသည် FIRMS နှင့် Sentinel ဒေတာကို အသုံးပြု၍ 'တစ်စိတ်တစ်ပိုင်း စစ်ဆေးအတည်ပြုထားသည်'။ မီးလောင်မှုဖြစ်ပွားပြီး ထွက်ပေါ်လာသည့် ပျက်စီးဆုံးရှုံးမှုများကို စိစစ်မှုများ ပြုလုပ်ခဲ့သော်လည်း အမှုအားလုံးတွင် စစ်တပ်တွင်တာဝန်ရှိသည်ဟု ခိုင်လုံစွာပြောဆိုနိုင်သည့် အထောက်အထားမရှိပေ။

နောက်ဆုံးတွင် မြို့နယ်အတွင်း လူတစ်ဦးချင်းစီသေဆုံးမှုများနှင့် အိုးမဲ့အိမ်မဲ့ဖြစ်မှုများ အပါအဝင် မီးလောင်မှုနှင့် တိုက်ပွဲများ၏ အကျိုးသက်ရောက်မှုများကို စုံစမ်းဖော်ထုတ်ခဲ့သည်။

FIRMS နှင့် Sentinel မှတစ်ဆင့် မီးလောင်မှုဖြစ်ပွားကြောင်း အတည်ပြုခြင်း

၂၀၂၃ ခုနှစ် မတ်လ ၂၄ ရက်နေ့မှ ဧပြီလ ၁၁ရက်အတွင်း ဆိုရှယ်မီဒီယာတွင်ဖော်ပြထား သော မီးလောင်ကျွမ်းမှုနေ့ရက်များနှင့်ကိုက်ညီသော ရွှေကူမြို့နယ်ရှိ ကျေးရွာ၁၃ ခုတွင် မီးလောင်ကျွမ်းမှုကို FIRMS မှ မှတ်ပုံတင်ခဲ့သည်။ (ပုံ 4)

ပုံ 4 - ရွှေကူမြို့နယ်ရှိ ကျေးရွာ ၁၃ ရွာတွင် မီးလောင်ကျွမ်းမှုကို FIRMS မှ ဖော်ထုတ်ခဲ့သည် (အပေါ်ပုံ)။ (အောက်ခြေ၊ Google Earth) ၂၀၂၃ ခုနှစ် မတ်လ ၂၄ ရက်နေ့မှ ဧပြီလ ၁၁ရက်အကြားဖော်ပြသော Myanmar Witness မှဖန်တီးထားသော မြေပုံညွှန်း။

Myanmar Witness သည် အဆိုပါနေရာများမှ ဂြိုလ်တုဓာတ်ပုံများကို ခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာပြီး ကျေးရွာ ၁၃ ရွာ မီးလောင်ပျက်စီးခဲ့ကြောင်း အတည်ပြုခဲ့သည်။ ၂၀၂၃ ခုနှစ် ဧပြီလ ၂၀ ရက်နေ့မှ ဂြိုလ်တုပုံရိပ်များ (တိုက်ပွဲများပြီးဆုံးပြီးနောက် ကိုးရက်အကြာ) တွင် ကျေးရွာတစ်ခုစီတွင် ပျက်စီးခြင်းများကိုပြသခဲ့ပြီး အချို့မှာအတော်အတန်များပြားသည်။

ပထဝီဝင်အနေအထားအရ မီးလောင်ကျွမ်းမှုကို ထပ်မံအတည်ပြုနိုင်ရေးအတွက် စီမော်၊ ဟိန်ကောင်၊ မန်နားကျေးရွာတို့၏  ၂၀၂၃ ခုနှစ် ဧပြီလ ၁၀ ရက်နေ့မှစတင်၍ သက်ဆိုင်ရာ UGC မှ မရှိသော်လည်း Sentinel ဂြိုလ်တုမှ ရိုက်ကူးထားသော ထိုအချိန်တွင် မီးလောင်မှုဖြစ်ပွားသည်ဟု ယူဆရသော အဆိုပါကျေးရွာများ၏ အချို့အစိတ်အပိုင်းများကို Myanmar Witness မှ ရှာဖွေတွေ့ရှိခဲ့ပါသည်။ ၂၀၂၃ ခုနှစ် ဧပြီလ ၁၀ရက်နေ့ (ပုံ 7) တွင် Sentinel ၏ အရောင်မှားစစ်ထုတ်မှုကို အသုံးပြု၍ ၎င်းကိုတွေ့မြင်နိုင်သည်။

ပုံ 5- Sentinel ၏ Urban False Colour ကို အသုံးပြု၍ ၂၀၂၃ ခုနှစ် ဧပြီလ ၂၀ ရက်နေ့အထိ စီသာ၊ တုံးကောက်၊ မန်နား၊ မန်ခါးနှင့် စီသောင်တို့တွင် မြင်သာသောပျက်စီးမှုများ။

ပုံ 6 - Sentinel ၏ Urban False Colour ကိုအသုံးပြု၍ ၂၀၂၃ ခုနှစ် ဧပြီလ ၂၀ ရက်နေ့အထိ မန်ဝိန်း၊ စီမူကြီး၊ စီမူလေး၊ စီမော်၊ မိုးကင့်၊ ဟိန်ကောင်၊ နန့်လန်နှင့် နောင်လတ်ကြီးကျေးရွာ တို့တွင် မြင်သာသောပျက်စီးမှုများ။

ပုံ 7- Sentinel ၏ Urban False Colour တွင် ၂၀၂၃ ခုနှစ် ဧပြီလ ၁၀ ရက်နေ့တွင် စီမော်၊ မိုးကင့်၊ ဟိန်ကောင်နှင့် မန်ခါးတို့တွင် မီးလောင်မှုများကို ဖမ်းမိခဲ့သည်။

FIRMS မှတစ်ဆင့် မီးလောင်သည့် ရက်စွဲနှင့် တည်နေရာကို အတည်ပြုခြင်း

လင့်ခ်များကို ဝင်ရောက်ကြည့်ရှုရန် ဤအစီရင်ခံစာ၏ PDF ဗားရှင်းကို ဒေါင်းလုဒ်လုပ်ပါ။

UGC ကို အသုံးပြု၍ ကျေးရွာငါးရွာတွင် မီးလောင်ကျွမ်းမှုကို ထပ်မံစစ်ဆေးခဲ့သည်။

စီသောင်

စီသောင်ကျေးရွာသည် စုံစမ်းစစ်ဆေးရေးကာလအတွင်း တစ်ကြိမ်ထက်မက မီးလောင်ကျွမ်းမှု ဖြစ်ပွားခဲ့ကြောင်း သိရသည်။ ဥပမာအားဖြင့် မီဒီယာသည် မတ်လ ၂၅ ရက်နေ့တွင် ပထမဆုံးမီးလောင်မှုကို သတင်းတင်ခဲ့သော်လည်း FIRMS ၌ ထိုနေ့တွင် မီးလောင်မှုပြအမှတ်အသားများကို မတွေ့ရှိခဲ့ပါ။ ထိုနေ့တွင်ပင် ရွှေကူ Facebook စာမျက်နှာနှင့် BBC တို့က စီသောင်၊ စီမူလေးနှင့် မန်းဝိန်းတို့၌ စစ်တပ်၏တိုက်ခိုက်မှုများ ဖြစ်ပွားပြီးနောက် ပုံများကိုတင်ခဲ့သည်။ Myanmar Witness မှ ပုံ (၈) ကို စီသောင်ရွာကို 24.105928, 96.748044 ဖြင့် နေရာသတ်မှတ်အတည်ပြုခဲ့သည်။

အဆိုပါ နယ်မြေအတွင်း လေကြောင်းမှတိုက်ခိုက်မှု ပြုလုပ်ခဲ့သည်ဟုဆိုထားသော်လည်း ရွှေကူ Facebook စာမျက်နှာတွင် တင်ထားသည့် ပုံများမှာခိုင်လုံမှုမရှိပေ။ အချို့သော ဖျက်ဆီးမှုများ- အိမ်များ၏ အမိုးမိုးကာရံထားသော အစိတ်အပိုင်းများ ကျိုးပဲ့ပျက်စီးသွားခြင်း - အခြားပုံများတွင် မီးလောင်နေသော အခင်းများနှင့်အိမ်များ မီးလောင်သွားသည်ကို ညွှန်ပြနိုင်သည့် ပစ္စည်းများစသည့် လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုနှင့် ကိုက်ညီသော ပျက်စီးမှုများကို ပြသသည် (ပုံ ၉)။ ပျက်စီးနေသော အဆောက်အဦးများကို ပြသသည့်ပုံများမှလွဲ၍ ထိုဧရိယာတွင် အထူးသဖြင့် လေယာဉ် (သို့မဟုတ်)ခဲယမ်းမီးကျောက်များရှိသည့် အတည်ပြုနိုင်သော အင်္ဂါရပ်များ သို့မဟုတ် နေရာသတ်မှတ်အတည် ပြုနိုင်သော အထောက်အထားများ မရှိခြင်းကြောင့် Myanmar Witness လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှု၏ အဆိုပြုချက်ကို အပြည့်အ၀အတည်မပြုနိုင်ပေ။

FIRMS သည် ဧပြီလ ၉ရက်နေ့တွင် မီးလောင်မှုပြအချက်အလက်ကို တွေ့ရှိခဲ့သည်။ ၎င်းသည် ဧပြီ ၂၀ ရက်က Myanmar Witness မှ Sentinel ဂြိုလ်တုဓာတ်ပုံကို အသုံးပြု၍ ဖော်ထုတ်ခဲ့သည့် ဖျက်ဆီးခံရမှုနှင့် ကိုက်ညီသည်။ ၂၀၂၃ ခုနှစ် ဧပြီလ ၂၀ ရက်နေ့မှ Sentinel ရုပ်ပုံသည် စီသောင်ကျေးရွာ မီးလောင်ပျက်စီးမှု ဖြစ်နိုင်ချေရှိသော မြေပြင်ပြောင်းလဲမှုများကို ပြသထားသည်။ ၎င်းကျေးရွာသည် ၂၀၂၃ ခုနှစ် မတ်လ ၂၄ ရက်နေ့မှ ဧပြီလ ၁၁ ရက်နေ့အတွင်း တစ်ကြိမ်ထက်ပို၍ တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားရာနေရာ ဖြစ်နိုင်ကြောင်း ညွှန်ပြသည်။

ပုံ 8- ပျက်စီးသွားဖွယ်ရှိသော ကျောင်းအဆောက်အဦးနှင့် ဆိုင်ကယ်များတွေ့ရသော စီသောင်ကျေးရွာဟု နေရာသတ်မှတ်အတည်ပြုသည် [24.107351, 96.745435] (ရင်းမြစ် : Myitkyina News Journal

ပုံ 9- စီသောင်တွင် ပထဝီဝင်နေရာချထားသော ပျက်စီးသွားသည့်အိမ်များ၏ပုံမှတ်တမ်း [24.105928, 96.748044] (ရင်းမြစ် - : Social Punishment Shwegu)

မန်ဝိန်း

၂၀၂၃ ခုနှစ် မတ်လ ၃၀ ရက်နေ့တွင် , Mandalay Free Press မှ မန်ဝိန်းကျေးရွာတွင် လေကြောင်း တိုက်ခိုက်မှုတစ်ခုဖြစ်ပွားခဲ့ပြီး လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုအပြီး တစ်ရွာလုံးနီးပါး မီးလောင်ကျွမ်းသွား ကြောင်း အခိုင်အမာဖော်ပြခဲ့သည်။ စစ်တပ်က ရွာကို ကိုယ်တိုင်ဝင်ရောက် မီးရှို့သည်ဟုဆိုသည်။

FIRMSက မန်ဝိန်းကျေးရွာတွင် မတ်လ ၃၀ ရက်နေ့ ၈နာရီ ၄၄မိနစ်လောက်တွှင် မီးလောင်ခဲ့ကြောင်း ဖော်ပြသည်။ Myanmar Witness မှ မန်ဝိန်းကျေးရွာတစ်ခုလုံးနီးပါး မီးလောင်ပျက်စီးသွားကြောင်း ဖော်ပြသည့် PDF ဒရုန်းဗီဒီယိုဖိုင်ကိုနေရာသတ်မှတ်အတည်ပြုခဲ့သည်။ Myanmar Witness သည် ဤဒရုန်းဗီဒီယိုကို 24.137754, 96.738591 ဝန်းကျင်တွင် နေရာအတည်ပြုခဲ့သည်။ Google Earth ၏ တိုင်းတာခြင်းကိရိယာကို အသုံးပြု၍ ဒရုန်းရိုက်ကူးမှုတွင် ပြထားသည့်အတိုင်း မီတာ ၆၀ အကျယ်ရှိသော မန်ဝိန်းကျေးရွာဧရိယာသည် ပျက်စီးသွားကြောင်း Myanmar Witness မှ ခန့်မှန်းသည်။ ၎င်းသည် ၂၀၂၃ ခုနှစ် မတ်လ ၃၁ ရက်နေ့ (ပုံ 10) ၏အဖြစ်အပျက်ပြီး နောက်နေ့တွင်မြင်ရသော Sentinel ဂြိုလ်တုဓာတ်ပုံမီးလောင်ကျွမ်းမှုအမှတ်အသားနှင့် တိုက်ဆိုင်သည်။

ပုံ 10- Google Earth နှင့် PDF ဒရုန်းဗီဒီယိုဖိုင်မှ ရုပ်ပုံလွှာနှင့် မတ်လ ၃၀ရက်မှ FIRMS ပုံများ (အောက်ခြေဝဲဘက်) နှင့် 24.137754၊ 96.738591 တွင်ရှိ ၂၀၂၃ခုနှစ် မတ်လ ၃၁ရက်မှ Sentinel ပုံ (ညာဘက်)

စီသာနှင့် မန်နာ

၂၀၂၃ ခုနှစ် ဧပြီလ ၅ ရက်နေ့တွင် စီသာကျေးရွာသည် လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုကြောင့် ရွာ၏ဆေးရုံပျက်စီးပြီး အနီးနားကျေးရွာအနီးတွင် မီးလောင်ပျက်စီးခဲ့ကြောင်း ဒေါင်းနီမီဒီယာ Red Peacock က ဖော်ပြခဲ့သည်။ FIRMS ဒေတာသည်၂၀၂၃ ခုနှစ် ဧပြီလ ၅ရက်နေ့တွင် စီသာနှင့် မန်နာကျေးရွာများရှိ မီးလောင်မှုအမှတ်အသား အများအပြားကိုပြသထားပြီး ထိုရက်ပိုင်းအတွင်း အဆိုပါကျေးရွာများကို စစ်တပ်ကတိုက်ခိုက်ခဲ့သည်ဟု မီဒီယာများက အခိုင်အမာဆိုထားသည်။ Sentinel ပုံရိပ် (၂၀၂၃ ခုနှစ် ဧပြီလ ၂၀ ရက်စွဲပါ) ကိုအသုံးပြု၍ ဖော်ထုတ်ထားသည့် မြေပြင်တစ်ခုလုံး ပြောင်းလဲမှုများကြောင့် ရွာနှစ်ရွာစလုံး သိသိသာသာ မီးလောင်ပျက်စီးသွားပုံပေါ်သည်။

Shwegu PDF က ၂၀၂၃ခုနှစ် ဧပြီလ ၆ရက်နေ့တွင်တင်ထားသော Myanmar Witness မှ 24.128808, 96.745465 ဟု နေရာသတ်မှတ်အတည်ပြုထားသည့် (ပုံ 12) တွင် ဆေးဘက်ဆိုင်ရာဌာနအား လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှု၏ နောက်ဆက်တွဲရလဒ်ကိုပြသရန် ရည်ညွှန်းသည်။  Myanmar Witness သည် မန်နားကျေးရွာ ဖျက်ဆီးခံရသည့် ပုံရိပ်များကိုလည်း နေရာသတ်မှတ်အတည်ပြုခဲ့သည်။ လေယာဉ် သို့မဟုတ် ခဲယမ်းများကို ပြသသည့် UGC ကန့်သတ်ချက်များကြောင့် လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုဟု အတည်ပြုရန် Myanmar Witness အတွက် ခက်ခဲစေသည်။ ယင်းကဲ့သို့ပင် စီသာနှင့်မန်နားရှိ အဆောက်အဦးများပျက်စီးမှုသည် လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှု နှင့် ကိုက်ညီပုံပေါ် သည်- အဆောက်အဦးများ (အထူးသဖြင့် အမိုးများ) ပျက်စီးခဲ့ရသည်။ ထို့အပြင် ရွှေကူ PDF မှ အွန်လိုင်းတွင် တင်ထားသောပုံများသည် မီးလောင်ပျက်စီးမှုနှင့် မီးလောင်ကျွမ်းနေပုံကို ဖော်ပြသည်။

ပုံ 11- 24.126099၊ 96.743182 တွင် စည်သာတွင် မီးလောင်ကျွမ်းနေမှုအား ပထဝီဝင်နေရာသတ်မှတ်အတည်ပြုထားသော ဗီဒီယိုဖိုင် (ရင်းမြစ်- Red Peacock Media)။

ပုံ 12- 24.128808, 96.745465 စီသာကျေးရွာတွင် ဖျက်ဆီးခံရသော ဆေးဘက်ဆိုင်ရာအဆောက်အအုံ တည်နေရာကိုနေရာသတ်မှတ်အတည်ပြုခြင်း (ရင်းမြစ်- : Red Peacock Media )။

ပုံ 13- မန်နားကျေးရွာ 24.127086, 96.745625 ၏ နေရာသတ်မှတ်အတည်ပြုထားသော မှတ်တမ်း (ရင်းမြစ်- : Red Peacock Media)

နောင်လတ်ကြီး

နမ့်လန်နှင့် နောင်လက်ကြီးကို (ဒုတိယအကြိမ်)အဖြစ် စစ်တပ်က မီးရှို့ခဲ့ကြောင်း ၂၀၂၃ ခုနှစ် ဧပြီလ ၁၁ ရက်နေ့တွင် မဇ္ဈိမကဖော်ပြခဲ့သည်။ FIRMS သည် ၂၀၂၃ ခုနှစ် ဧပြီလ ၁၁ ရက်နေ့တွင် နမ့်လန်တစ်ဝိုက်တွင် အပူရှိန်မြင့်မားသော အမှတ်အသားများကို တွေ့ရှိခဲ့သည်။ Myanmar Witness သည် Sentinel ပုံ (၂၀၂၃ခုနှစ် ဧပြီလ ၂၀ရက်) ကိုခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာပြီး ရွာနှစ်ရွာလုံး မီးလောင်ပျက်စီးမှုနှင့် ကိုက်ညီသော မြေပြင်ပြောင်းလဲမှုများ သိသိသာသာခံစားခဲ့ရကြောင်း အတည်ပြုခဲ့သည်။

Myanmar Witness သည် နောင်လတ်ကြီးကျေးရွာမှ UGC ကို ဖော်ထုတ်စစ်ဆေးခဲ့ပြီး (ပုဂ္ဂလိကအ ကောင့်တစ်ခုမှ အပ်လုဒ်လုပ်ထားခြင်းဖြစ်ပြီး အရင်းအမြစ်ကို လျှို့ဝှက်ထားသောကြောင့် ပြန်လည် ပြင်ဆင်ထားသည်)။

ပုံ 14- 24.162724,96.721197 နောင်လတ်ကြီးကျေးရွာရှိ ပျက်စီးသွားသော နေအိမ်များကိုပြသသော နေရာသတ်မှတ်အတည်ပြုထားသည့် ပုံမှတ်တမ်း (အရင်းအမြစ်- ကိုယ်ရေးကိုယ်တာအချက်အလက် များကြောင့် ပြန်လည်ပြင်ဆင်ထားသည်)။

အိုးအိမ်စွန့်ခွာထွက်ပြေးသူများနှင့် ဒုက္ခသည်များ

တိုက်ပွဲများကြောင့် အိုးအိမ်စွန့်ခွာထွက်ပြေးကြရသည်။

၂၀၂၃ ခုနှစ် မတ်လ ၂၃ ရက်နေ့ထုတ် The 74 Media ၏ သတင်းဖော်ပြချက်အရ ရွှေကူမြို့အနောက် ဘက်ခြမ်းမှ ဒေသခံထောင်ပေါင်းများစွာသည် ဒေသစံတော်ချိန် ၀၈၀၀ နာရီခန့်တွင် ရွှေကူမြို့နယ်မှ ထွက်ပြေးလာကြသည်ကို မြင်တွေ့ခဲ့ရကြောင်း သိရသည်။ အလားတူ ၂၀၂၃ ခုနှစ် ဧပြီလ ၁၇ ရက်နေ့တွင် Kachin News Group ၏ ထုတ်ပြန်ချက်အရ လူပေါင်း ၁၀,၀၀၀ ခန့် ရွှေကူမြို့မှ ထွက်ပြေးခဲ့ရပြီး ထက်ဝက်ကျော်သည် တောတောင်များတွင် နေထိုင်နေကြပြီး အရေးပေါ် ဆေးဝါးနှင့် အစားအစာများ လိုအပ်နေကြောင်းသိရသည်။ ရွှေကူမြို့မှ စစ်ပြေးဒုက္ခသည်များအား ကူညီဆောင် ရွက်ပေးနေသည့် ပုဂ္ဂိုလ်က စစ်ပြေးဒုက္ခသည်များသည် စစ်တပ်ပြန်လာမည်ကို စိုးရိမ်သောကြောင့် ရွှေကူမြို့အရှေ့တောင်ဘက်ရှိ ကျေးရွာများသို့ ပြန်လာရမည်ကို ကြောက်နေကြကြောင်း ကချင်သတင်းဌာနသို့ ပြောသည်။

သတင်းပေးပို့ချိန်တွင် မြို့နယ်မှ IDP လှုပ်ရှားမှုကို အတည်ပြုနိုင်သော ဗီဒီယိုဖိုင်ကို Myanmar Witness မှ ဖော်ထုတ်နိုင်ခြင်း မရှိသေးပေ။ အင်တာနက်ပိတ်ခြင်းနှင့် ဆက်လက်ဖြစ်ပွားနေသော ပဋိပက္ခများ သည် အဆိုပါဖြစ်ရပ်များကို မှတ်တမ်းတင်ခြင်းနှင့် အစီရင်ခံခြင်းကို အဟန့်အတားဖြစ်စေ နိုင်ဖွယ်ရှိသည်။ ထို့ကြောင့် အဆိုပြုချက်များကို အခုချိန်ထိ အတည်မပြုနိုင်သေးပါ။

အသက်ဆုံးရှုံးသွားသူများ

တိုက်ပွဲများအတွင်း စစ်တပ်မှ KIA/PDF တပ်ဖွဲ့ဝင် ၁၇ ဦးထက်မနည်း သတ်ဖြတ်ခဲ့ကြောင်း PCT မှ သတင်းထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ စစ်တပ်ယာဉ်တန်းမှ ရွှေကူမြို့မှ ထွက်ခွာလာပြီးနောက် လူဆယ်ဦး၏ ရုပ်အလောင်းများတွေ့ရှိကြောင်း ၂၀၂၃ ခုနှစ် ဧပြီလ ၁၉ ရက်နေ့ ၌ RFA သတင်းတွင် ဖော်ပြထားသည်။ သေဆုံးသူများ၏ အမည်နှင့် အသက်များကို အွန်လိုင်းပေါ်တွင် မျှဝေခဲ့သည်။ သေဆုံးဒဏ်ရာရသူများမှာ အသက် ၂၂ နှစ်မှ ၆၀ နှစ်ကြားများဖြစ်သည်ဟု သိရသည်။ ထိုလူတွေတွင် လည်ချောင်းနဲ့ သေနတ်ဒဏ်ရာတွေ ရရှိထားတယ်လို့ RFA က ဆိုသည်။ MRTV သည် တိုက်ပွဲများ အတွင်း သေဆုံးခဲ့သည်ဟု ဆိုသူသုံးဦး၏ရုပ်ပုံများကို လွှင့်တင်ခဲ့သည်။ နှစ်ယောက်သည် စစ်တပ်၏ ဝတ်စုံကို ဝတ်ဆင်ထားသည်။ အဆိုပါ ပုဂ္ဂိုလ်များသည် နယ်မြေအတွင်း တိုက်ပွဲများအတွင်း သေဆုံးခဲ့သည့် KIA/PDF ဝန်ထမ်းများဖြစ်ကြောင်း MRTV သတင်းဌာနက ဆိုထားသည်။ ကွယ်လွန်သူအားလုံး၏ ရုပ်ပုံများကို Myanmar Witness မှမဖော်ထုတ်နိုင်ပါ။

ပုံ 15- ရွှေကူတွင် စစ်တပ်နှင့် တိုက်ပွဲများအတွင်း သေဆုံးသွားသော KIA/PDF စစ်သားများဟု ဆိုထားသော ကွယ်လွန်သူများ၏ ဓာတ်ပုံများ။ (ဘယ်ဘက်ပုံတွင် အရပ်ဝတ်နှင့် လူတစ်ဦးစီကို ပြသထားပုံရပြီး ညာဘက်တွင် ယူနီဖောင်းဝတ်ထားသူ တစ်ဦးချင်းစီကို ပြသထားသည်)။ (ရင်းမြစ် : MRTV)။

ပုံ 16- ရွှေကူရှိ KIA/PDF ဘန်ကာဟုဆိုသော ဓာတ်ပုံများကို စစ်တပ်ထောက်ခံသော အကောင့်တွင် တင်ထားသည်။ (ရင်းမြစ် : MRTV)။

ဂရပ်ဖီတီ (စာရေးသားချက်များ)

မန္တလေးအခြေစိုက် Free Press မှ ရွှေကူမြို့အတွင်းရှိ အဆောက်အဦးများပေါ်တွင် ကျန်ရစ် ခဲ့သည့် စာတိုများကို အွန်လိုင်းတွင်တင်ထားသည် (တိကျသောကျေးရွာ သို့မဟုတ် တည်နေ ရာကို မသိရသေးသော်လည်း)။ ဤစာများတွင် KIA နှင့် PDF (ပုံ 17) ကို ရှုတ်ချသော ညစ် ညမ်းအရေးအသားများ ပါ၀င်သည်။ Myanmar Witness သည် ပဋိပက္ခဖြစ်ပွားနေသော အခြားနေရာများတွင် အလားတူ ဂရပ်ဖစ်တီများကို အစီရင်ခံတင် ပြထားပြီး အများအား ဖြင့် ခြိမ်းခြောက်မှုနည်းဗျူဟာဖြစ်သည်ဟု ယူဆထားသည်။

ပုံ 17- စစ်တပ်နှင့် နယ်မြေခံ ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့များအကြား တိုက်ပွဲများအတွင်း ရွှေကူမြို့ရှိ အဆောက်အဦးများတွင် KIA နှင့် PDF တို့ကို ဆန့်ကျင်သည့် စာအရေးအသားများ ထွက်ပေါ်လာသည်ဟု ဆိုထားသည်။ စာများသည် (အပေါ်) “လီး KIA၊ ပျော်ရဲ့လားဟေ့မောင်တို့ရေ” နှင့် (အောက်ခြေ) “လီးပဲ PDF ပြည်သူ” ဟုရေးသားထားသည် (ရင်းမြစ်: : Mandalay Free Press )

လက်နက်ခဲယမ်းများ 

စုံစမ်းစစ်ဆေးနေစဉ်အတွင်း စီသောင်ကျေးရွာတွင် စစ်တပ်လေယာဉ်မှ ခဲယမ်းများ တွေ့ရှိကြောင်း အခိုင်အမာပြောဆိုသည့် ၂၀၂၃ ခုနှစ် ဧပြီလ ၁၂ ရက်နေ့တွင် ဖေ့စ်ဘုတ်ပေါ်တွင် ဒေသခံပြည်သူများမှ တင်ထားသောဗီဒီယိုဖိုင်ကို Myanmar Witness မှ ခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာခဲ့သည်။

Myanmar Witness သည် ရိုက်ကူးထားသော လက်နက်အမျိုးအစား၊မော်ဒယ်နှင့် ၎င်းကိုပေးပို့ခဲ့သည့်စနစ်ကို အတိအကျမသိနိုင်ပါ။ တစ်ချိန်တည်းမှာပင် အောက်တွင်ဖော်ပြထားသော မှတ်သားဖွယ်အသေးစိတ်အချက်အချို့ကို Myanmar Witness မှ ဖော်ထုတ်တွေ့ရှိခဲ့ပြီး ယင်းဗီဒီယိုတွင် ရိုက်ကူးထားသော အမြောက်လက်နက်များသည် လေယာဉ်ဖြင့် ပို့ဆောင်နိုင်ဖွယ်ရှိကြောင်း အလုံးစုံအကဲဖြတ်နိုင်စေမည့် အသေးစိတ်အချက် အချို့ကိုတွေ့ရှိခဲ့သည်။

ဗီဒီယိုထဲတွင် လက်နက်ကြီး၏ ကျည်ခုနစ်လုံးတွေ့ရှိခဲ့။ ကျည်ခုနစ်ခုသည် တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းမှလွဲ၍တူညီနေပုံရပြီး တောင်ပံများပါရှိသည့် နောက်ဆက်တွဲအမြီး အပိုင်းတစ်ခုပါရှိသည် (ပုံ ၁၉)။ အခြားသောလက်နက်ခြောက်ခုသည် ပျံသန်းစဉ်အတွင်း ပျောက်ဆုံးသွားနိုင်သည့် နောက်ဆက်တွဲအမြီးမပါရှိသော်လည်း သတ္တမမြောက်ပုံစံတူနှင့် ဆင်တူသည်ဟု Myanmar Witness ကယုံကြည်သည်။

ပုံ 19- ပထမခဲယမ်း၏ အောက်ခြေတွင် ဝက်အူများရှိနေခြင်းသည် ကနဦးတွင်အမြီးကို ချိတ်ထားနိုင်သည် (ရင်းမြစ်-သီးသန့်)။

ဗီဒီယိုဖိုင်တွင် ထွက်ပေါ်လာသည့် လက်နက်ကြီးကျဉ်ခုနစ်ခုသည် ၆၀ မီလီမီတာထက် ပိုကြီးသည့် စွမ်းရည်ရှိပုံရသည်။ ဗီဒီယို၏ညာဘက်ရှိဘောင်တွင်မြင်ရသော ပထမလုံးပတ် (ကျဉ်၏လုံးပတ်) ကို အခြေခံ၍ ၎င်းကို Myanmar Witness မှ ခန့်မှန်းထားသည် (ပုံ 20)။

ပုံ 20- ပုံ၏ညာဘက်ရှိ 60mm ကျည်အဝိုင်း (ရင်းမြစ်- ကိုယ်ရေးကိုယ်တာအချက်အလက် များကြောင့် ပြန်လည်ပြင်ဆင်ထားသည်)။

အပိုအမြီးပိုင်းကိရိယာများပါရှိခြင်းကြောင့် အဆိုပါကျည်များကို လေယာဉ်ဖြင့်ဗုံးကျဲရာ တွင် ပြန်လည်အသုံးပြုရန် ရည်ရွယ်ထားကြောင်း အခိုင်အမာဖော်ပြသည်။ တစ်ချိန်တည်းမှာပင် ဗုံးကိုယ်ထည်အားလုံးတွင် ဆိုင်းထိန်းချိတ်များ ကင်းမဲ့နေခြင်းသည် အဆိုပါကျည်များသည် မည်သည့်လေယာဉ်တောင်ပံများနှင့်မျှ တွဲမချိတ်နိုင်ကြောင်း ညွှန်ပြနေသည်။ ဒုံးကျည်မော်တာနှင့် ပုံသေအမြီးများမရှိခြင်းကြောင့် အဆိုပါကျည်များကို ဒုံးကျည်အိုးဖြင့် ပစ်ခတ်နိုင်ခြေကို ဖယ်ထုတ်ရမည်ဖြစ်သည်။ အဆိုပါ အကြောင်းရင်းများကြောင့် အဆိုပါ ပစ်ခတ်မှုခုနစ်ကြိမ်သည် အမှန်စင်စစ်တွင် ပိုမိုကြီးမားသော ကွန်တိန်နာဗုံးအမျိုးအစားဖြင့် ဝေဟင်မှလွှတ်ချလိုက်သော ခဲယမ်းအပိုင်းအစများ ဖြစ်နိုင်ကြောင်း ခိုင်ခိုင်မာမာယုံကြည် သည်။

ဤစာတမ်းကို အတည်ပြုနိုင်သည့် နောက်ဆက်တွဲအချက်မှာ ရွှေကူမြို့နယ်တွင် တွေ့ရှိရသည့် တစ်ခုတည်းကျန်ရစ်သော အမြီးကိရိယာနှင့် SAC လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုအပြီး ရှမ်းပြည်ကိုးကန့်ဒေသတွင် တွေ့ရှိရသည့် ဆက်စပ်အမြီးကိရိယာများအကြား ခိုင်ခိုင်မာမာဆင်တူပြီး ၂၀၂၂ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာ ၂၈ ရက်က Facebook တွင် တင်ခဲ့သည်။ (အောက်တွင်ဖော်ပြထားသည်)။ ထိုအချိန်တွင် ကွန်တိန်နာဗုံးအမျိုးအစား ဗုံးအကြီးတစ်လုံးနှင့်အတူ အပိုပစ္စည်းကိရိယာများကိုလည်း တွေ့ရှိခဲ့သည်။

ပုံ 21- ကိုးကန့်ဒေသတွင်တွေ့ရှိသည်ဟု ယူဆရသည့် အကြွင်းအကျန်များ သို့မဟုတ် ဝေဟင်ပစ်ဗုံးများ (ရင်းမြစ်: Khit Thit Media)။

နိဂုံး

ရွှေကူမြို့နယ်တွင် ၂၀၂၃ ခုနှစ် မတ်လ ၂၄ ရက်မှ ၂၀၂၃ ခုနှစ် ဧပြီလ ၁၁ ရက်အထိ မီးလောင်မှု ၁၃ မှု ဖြစ်ပွားခဲ့ကြောင်း Myanmar Witness က စုံစမ်းစစ်ဆေးခဲ့သည်။ အဆိုပါ မီးလောင်မှုများသည် အဆိုပါဒေသတွင် စစ်တပ်ကလှုပ်ရှားနေသည်ဟု အွန်လိုင်းမှအဆိုပြုမှုများနှင့် တိုက်ဆိုင်နေသည်။ မီးလောင်မှု ၁၃ မှုစလုံးကို FIRMS နှင့် sentinel ဂြိုလ်တုဓာတ်ပုံများအသုံးပြု၍ အတည်ပြုခဲ့ပြီး မီးလောင်ပျက်စီးမှုများ၏UGC ကို  နေရာသတ်မှတ်အတည်ပြုခြင်းဖြင့် မီးလောင်မှုငါးခုကို ထပ်မံစစ်ဆေးခဲ့သည်။ ရလဒ်အနေဖြင့် ရွှေကူဒေသအတွင်း တိုက်ပွဲများဖြစ်ပွားနေချိန်အတွင်း ကျေးရွာများတွင် မီးလောင်မှုအများအပြား ဖြစ်ပွားခဲ့ကြောင်း Myanmar Witness က ယုံကြည်သည်။

Myanmar Witness သည် အဆိုပါ တိုက်ခိုက်မှုများတွင် တွေ့ရှိရသည့် ခဲယမ်းများနှင့် ပတ်သက်သည့် အဆိုပြုချက် အများအပြားကိုလည်း ဖော်ထုတ်ခဲ့သည်။ တပ်မ ၈၈ နှင့် မြန်မာလေတပ်တို့က တာဝန်ရှိသည်ဟု အွန်လိုင်းတွင်ဆိုထားပြီး ဆေးဘက်ဆိုင်ရာ အဆောက်အအုံများနှင့် ဝတ်ပြုရာနေရာများအနီးတွင် ပျက်စီးမှုများဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ အတည်မပြုနိုင်သေးသော်လည်း တွေ့ရှိရသည့်ခဲယမ်းများသည် အခြားသောတိုက်ခိုက်မှုများတွင် မြန်မာလေတပ်၏ အသုံးပြုသည့်လက်နက်များနှင့် ကိုက်ညီနေသည်။

ဤစုံစမ်းစစ်ဆေးမှုသည် အရပ်ဘက်အခြေခံအဆောက်အအုံများ ဖျက်ဆီးခံရမှုကို မီးမောင်းထိုးပြပြီး မြို့နယ်အတွင်းမှ ပြည်သူများအစုလိုက်အပြုံလိုက် ရွှေ့ပြောင်းခံရမှုနှင့် လူသေဆုံးမှုများနှင့် ပတ်သက်သည့် အဆိုပြုချက်များကို ဖော်ထုတ်ခဲ့သည်။ မီးလောင်မှုနှင့် ပတ်သက်သည့် အဆိုပြုချက်များအား Myanmar Witness မှ ဆက်လက်စောင့်ကြည့်သွား မည်ဖြစ်သည်။

အတိုကောက်များ

တိုင်းရင်းသား လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့/တိုင်းရင်းသား တော်လှန်ရေးအဖွဲ့ - EAO/ERO 

အရင်းအမြစ်စီမံခန့်ခွဲမှုစနစ်ရှိမီးသတင်းအချက်အလက် - FIRMS

ကချင်လွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်- KIA

ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ - PDF 

‌ဒေသခံကာကွယ်ရေးအဖွဲ့ - LDF

မြန်မာလေတပ် - MAF

နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ - SAC

အသုံးပြုသူဖန်တီးထားသောအကြောင်းအရာ - UGC